IV. Baza danych i mapy
IV.1. Model bazy danych
W celu zgromadzenia i usystematyzowania informacji zawartych w źródle, stworzona została prosta, relacyjna baza danych. Jest ona przełożeniem tabelarycznej i sformalizowanej struktury źródła i składa się z trzech tabel.
W tabeli ‘budynki’ zgromadzone zostały informacje zawarte w pierwszych trzech kolumnach formularza spisowego. W tabeli ‘osoby’ zawarto informacje dotyczące wszystkich osób wzmiankowanych w spisie. Struktury obu tych części bazy danych zostały opisane poniżej w tabelach 8–10.
Tabela 8. Kolumny tabeli ‘budynki’ w bazie praskiej
| Kolumna | Typ | Opis |
| id | SERIAL4 | Unikalny identyfikator budynku |
| zrodlo | TEXT | Miejsce przechowywania źródła i jego sygnatura. |
| strona | TEXT | Numer strony, na której znajduje się informacja zawarta w rekordzie. |
| id_obiekt | TEXT | Unikalny identyfikator każdego obiektu wzmiankowanego w spisie. |
| ulica | TEXT | Nazwa ulicy. |
| numer_obiekt | TEXT | Numer obiektu istniejącego na danej ulicy. |
| obiekt | TEXT | Rodzaj istniejącego pod danym adresem obiektu głównego. |
| material | TEXT | Rodzaj materiału, z którego zbudowany był obiekt: drewno – obiekt drewniany; mur – obiekt murowany; mur_drewno – obiekt częściowo murowany, częściowo drewniany; [brak] – brak informacji; chrust_glina – budynek obłożony chrustem i oblepiony gliną. |
| inny_obiekt | TEXT | Istniejące pod danym adresem dodatkowe obiekty. |
| varia | TEXT | Dodatkowe informacje, których nie dało się uwzględnić w pozostałych polach formularza. |
| user_name | TEXT | Informacja o ostatnim autorze edytującym rekord. |
| last_date | TIMESTAMP(0) | Data ostatniej edycji rekordu. |
| wpis_nr | INT4 | Numer kolejności pojawiania się obiektu w spisie. |
Źródło: oprac. M. Słomski
Tabela 9. Kolumny tabeli ‘osoby’ w bazie praskiej
| Kolumna | Typ | Opis |
| id | SERIAL4 | Unikalny identyfikator osoby |
| zrodlo | TEXT | Miejsce przechowywania źródła i jego sygnatura. |
| strona | TEXT | Numer strony, na której znajduje się informacja zawarta w rekordzie. |
| id_osoba | TEXT | Unikalny identyfikator każdej osoby wzmiankowanej w spisie. |
| id_obiekt | TEXT | Unikalny identyfikator obiektu, w którym mieszkała każda osoba wzmiankowana w spisie. |
| osoba_wpis | TEXT | Informacja źródłowa o każdej osobie wzmiankowanej w spisie. |
| osoba_identyfikacja | TEXT | Znormalizowana informacja o każdej osobie wzmiankowanej w spisie. |
| wlasciciel | INT4 | Informacja o tym, czy dana osoba wzmiankowana w spisie występuje w nim jako: 1 – posesjonat, 2 – nieposesjonat ze środkami do życia, 3 – nieposesjonat bez środków do życia. |
| zajecie | TEXT | Znormalizowana informacja o wzmiankowanym zawodzie. |
| plec | TEXT | Informacja o płci osób wzmiankowanych w spisie: m – mężczyzna, k – kobieta, km – płeć niejasna ze względu na zgrupowanie osób obu kategoriiw jednym zapisie. |
| stan | TEXT | Informacje o statusie społecznym osób wzmiankowanych w spisie: m – mieszczanin/mieszczanka, d – duchowny/duchowna, s – szlachcic/szlachcianka, z – osoba pochodzenia żydowskiego. |
| nazwisko | INT4 | Informacje o personaliach osób wzmiankowanych w spisie: 1 – znane imię i nazwisko, 2 – znane imię i nazwisko małżonka, rodzica, rodzeństwa, 3 – nazwisko nieznane . |
| user_name | TEXT | Informacja o ostatnim autorze edytującym rekord. |
| last_date | TIMESTAMP(0) | Data ostatniej edycji rekordu. |
| wpis_nr | INT4 | Numer kolejności pojawiania się osoby w spisie. |
Źródło: oprac. M. Słomski
Trzecia z tabel w praskiej bazie (Tabela 10) zawiera połączenie informacji o budynku i o jego właścicielu. Nie w każdym wypadku osoba właściciela pojawiła się na zachowanych kartach źródła. Przypuszczalnie wynikało to z faktu, że informacje o części z nich pojawiały się w tej części spisu, która zaginęła. Czasem jednak posesjonatami były instutucje państwowe czy kościelne albo sam król.
Tabela 10. Kolumny tabeli ‘wlasciciele’ w bazie praskiej
| Kolumna | Typ | Opis |
| id_obiekt | TEXT | Identyfikator budynku z tabeli ‘budynki’. |
| id_osoba | TEXT | Identyfikator osoby z tabeli ‘osoby’ bądź źródłowy zapis personaliów osoby lub instytucji, do której wedle spisu należał obiekt. |
| id | SERIAL4 | Unikalny identyfikator rekordu |
| user_name | TEXT | Informacja o ostatnim autorze edytującym rekord. |
| last_date | TIMESTAMP(0) | Data ostatniej edycji rekordu. |
Źródło: oprac. M. Słomski
IV.2. Opracowanie map
Na podstawie opisanych powyżej tabel przygotowano zestawienia poświęcone zagadnieniom takim jak m.in. własność posesji, podział na stany, czy zajęcia mieszkańców (dokładny spis zob. rozdział V). Zestawienia posłużyły przygotowaniu map w oprogramowaniu QGIS. Łącznie opracowano czternaście map[1]. Zastosowane na mapach (a zarazem wykresach) barwy dobrano za pomocą narzędzia Color Brewer 2.0[2]. Dane wybrane do wizualizacji miały zarówno charakter jakościowy jak i ilościowy. W tabeli atrybutów brak danych oznaczono symbolem „9999”.
Dla trzynastu map dane zbierane były w odniesieniu do ulic. Dane z zestawień opracowanych w formie arkuszy (format .xlsx) połączono z danymi przestrzennymi (format .shp) poprzez nazwy ulic (‘id_ulica’). Na trzech mapach przedstawiono zjawisko w podziale na kategorie (stany reprezentowane przez osoby zamieszkujące ulicę lub właścicieli nieruchomości, rodzaj właściciela nieruchomości). Dla danych ilościowych zastosowano podział na klasy w oparciu o analizę wykresów zmiennych. Na dziesięciu mapach (liczba osób zamieszkujących ulicę, średnia liczba osób w budynkach zamieszkanych, odsetek budynków zamieszkanych przez ich właścicieli, liczba garbarzy i przewoźników, liczba kobiet i mężczyzn, a także różnica między liczbą kobiet i mężczyzn zamieszkujących ulicę, udział nieposesjonatów bez środków do życia) dane podzielono na klasy na podstawie naturalnego przebiegu zmiennych. Dla mapy stanów najszerzej reprezentowanych przez mieszkańców danej ulicy najpierw podzielono dane na kategorie (mieszczanie, szlachta, żydzi), a następnie na klasy (poniżej 49%, od 50 do 74%, od 75 do 99 %, 100%).
Dla jednej mapy, która przedstawiaja najliczniej zamieszkane budynki (np. klasztor, odwach), opracowano dane w odniesieniu do wybranych punktów (format .shp). Nie wszystkie z punktów posiadały dokładne odniesienie topograficzne. Należy je zatem traktować jako oznaczenie obszaru, gdzie najprawdopodobniej znajdował się dany obiekt. W przypadku tej mapy, wielkość diagramu symbolizuje liczbę mieszkańców wybranej ulicy, a zmienne wewnątrz diagramu obrazują udział mieszkańców danego budynku względem pozostałych mieszkańców ulicy.
Dane i mapy przygotowane w ramach projektu „Socjotopografia warszawskiej Pragi w 1792 r.” dostępne są na stronie Atlas Fontium pod adresem: https://data.atlasfontium.pl/search/?keywords__slug__in=praga-1792 ↑
ColorBrewer: Color Advice for Maps, https://colorbrewer2.org. ↑