Wprowadzenie

Przystępując do opracowania atlasu Kujaw w XVI w., dowiedzieliśmy się o istnieniu i dostępności materiałów do słownika historyczno-geograficznego województw kujawskich i ziemi dobrzyńskiej w średniowieczu. Zdecydowaliśmy więc o włączeniu edycji tych zasobów do projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w ramach którego staraliśmy się o finansowanie ukończenia serii atlasowej. Po pozytywnym rozpatrzeniu tego wniosku, zawarliśmy umowę z prof. Jackiem Wijaczką na przygotowanie materiałów do publikacji. Otrzymane teksty zostały powierzone dr Wiesławie Duży do redakcji technicznej. Jej celem było między innymi umożliwienie prezentacji haseł na mapie, w powiązaniu z innymi danym nt. poszczególnych miejscowości. Oba tomy, dotyczące odpowiednio Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, miały otwierać serię Prace Atlasu Historycznego IH PAN. Zostały przesłane recenzentom zewnętrznym.

Zawarta w nich ocena zmusiła nas jako redaktorów serii do zmiany planów. Materiały okazały się być materiałem wprawdzie wartościowym, lecz zarazem dalekim od ukończenia. Istotna była nie tyle ich niekompletność, oczywista dla nas od samego początku, lecz brak dającego się opisać zasięgu kwerendy. Tekst w żadnym wypadku nie mógł być uznany za gotową publikację, spełniającą standardy naukowe. Jednocześnie nie ma żadnych szans na doprowadzenie tego zasobu do odpowiedniego poziomu w najbliższych latach. Zarówno zobowiązania zawarte w projekcie, jak przede wszystkim wskazywana zgodnie przez recenzentów wartość tej pracy przemawiały za jakąś formą jej udostępnienia, lecz poza wydawnictwami naukowymi. Taką możliwość otwiera dział „Prace w toku” na witrynie atlasfontium.pl. Zawiera on właśnie materiały, które nie osiągnęły jeszcze postaci gotowej do publikacji. Jednym z głównych celów zamieszczania ich w tym miejscu jest umożliwienie dokonywania uzupełnień przez użytkowników portalu.

Proces recenzyjny przebiegał anonimowo: recenzenci nie znali nazwiska osoby przygotowującej materiały do druku, a ta osoba – personaliów oceniających jej pracę. Efekt tej procedury oznaczał jednak konieczność przyjęcia niestandardowego rozwiązania i możliwie pełnego uzasadnienia tegoż rozstrzygnięcia. Jego sedno stanowią argumenty przeciw publikowaniu materiałów jako pełnoprawnego opracowania naukowego. Te zostały sformułowane w dwóch recenzjach. Taki tekst napisany przez nas jako administratorów witryny składałby się z tez zawartych w obu recenzjach, czyli niejako przypisywałby nam autorstwo cudzych ustaleń. To złe rozwiązanie. Alternatywą byłoby udostępnienie wraz z materiałami samych recenzji. Zwróciliśmy się do obojga recenzentów o zgodę i ją uzyskaliśmy, za co w tym miejscu serdecznie dziękujemy. Następnie poinformowaliśmy prof. Jacka Wijaczkę o zamiarze udostępnienia tekstów w przedstawiony wyżej sposób wraz z recenzjami. Zapoznał się z obiema ocenami i wyraził zgodę na zamieszczenie Materiałów w tej postaci, za co również mu dziękujemy.*

Oddajemy zatem Użytkownikom naszej witryny aplikację z wypisami źródłowymi, które mają być pomocą i zarazem zadaniem do wykonania. Przed skorzystaniem z nich gorąco zachęcamy do lektury zamieszczonych poniżej: wstępu prof. Jacka Wijaczki oraz recenzji dr hab. Joanny Karczewskiej i dra Marcina Danielewskiego. Jednolity tekst wypisów w postaci gotowej do druku udostępniamy na pisemny wniosek osób zainteresowanych. Prosimy kierować go, podobnie jak wszelkie uwagi, sprostowania i uzupełnienia, na adres atlasfontium@ihpan.edu.pl.

Marek Słoń

*Już po recenzjach i tuż przed publikacją materiałów do udostępnionych plików PDF wprowadzono poprawki o charakterze technicznym – poprawiono kolejność haseł, uzupełniono pojedyncze opuszczenia i przeniesiono błędnie przyporządkowane terytorialnie hasła do właściwych części. Zmiany te w nie dotyczyły w żaden sposób samej treści haseł lub innych aspektów merytorycznych.