CHOJECZNO WIDLISKA (1425 Widlisla!, 1436, 1437 Choyeczno et [i] Wydliska, 1510 Choieczno Widliska, 1512 Choyeczno Vidliska, 1547 Snidziska! [recte Widliska]) osada zaginiona, leżała nad rz. Kostrzyń w rejonie późniejszej wsi Kopci lub bliżej Jagodnego.
1. 1436 prope Lyw [pow. liw.] (MK 3, 187, 199); [a. 1547 par. Niwiska?]; 1547 erekcja par. Oleksin (KnapNot 445); 1563 par. Niwiska (ŹD 416; prawdop. dawna przynależność par.); 2 poł. XVI w. par. Oleksin (AHPMaz); 1783-1784 par. Oleksin (RegDiec. 767).
3. Włas. szlach. 1425 ks. Janusz I daje Piotrowi z Chojeczna na jego dziedzictwo Chojeczno i W. zwolnienie kmieci od prac przy grodach starych, uwalnia odbiorcę od kar sąd. z wyjątkiem ks.; daje mu pr. łowu saren, dzików, niedźwiedzi i bobrów (PP V nr 149; w Czersku); 1436 Mikołaj, Paweł, Maciej, Ścibor, Piotr, Jan i Maciej dziedzice z Ch. W. sprzedają Pawłowi z Suchej swą 1 młyna z brzegiem rz. w W. na budowę młyna na rz. Kostrzyń, ale będą posiadać 1 stawu rybnego i dadzą drogę przez dziedzictwo Ch. do dziedzictwa Proszewo (MK 3, 187, 199); 1437 Panowie z Ch. i W.: Maciej, Ścibor, Piotr, Jan oraz Maciej z Wąsoszy, ich szwagier sprzedają Pawłowi dz. z Suchej brzeg rz. Kostrzyń ze stawem i 1 młyna; dadzą drogę do młyna przez dziedzictwo Ch. do Proszewa, Paweł wykona tę drogę (MK 3, 199); 1438 Maciej, Ścibor, Piotr, Paweł, Jan bracia i Maciej, ich szwagier z Ch. [Widlisk?] sprzedają Tomaszowi ze Słuchocina brzeg rz. Kostrzyń z lasem zw. Łęg między borem a tym brzegiem naprzeciw Słuchocina, bez barci, za 6 kóp gr posp. (MK 3, 218v); Ścibor z Ch. sprzedaje Stanisławowi z Karwowa połowę swego działu w Ch. i Widliskach, z rączką miodu [borem bartnym], ale z wyłączeniem siedliska Ścibora w Widliskach, za 6 1 kóp gr posp. (MK 3, 219); 1439 tenże Ścibor sprzedał ów dział Stanisławowi z Gumowa, ale sprzedaż odwołał pr. bliższości i spłacił Jan Obel z Falęcina (MK 3, 231v-232);1447 Jan z Ch. sprzedaje 1 dziedzictwa Ch. W. Piotrowi z Polikowa za 17 kóp wraz z barcią miodową oznaczoną przez Wawrzyńca bartnika; drugą połowę ma tenże Jan jako wiano swej żony. Piotr ze spadkobiercami ma pr. do bezpłatnego przemiału w młynie w Suchej, jak Jan (MK 4, 44v-45); 1510 Mikołaj Kopeć s. zm. Piotra [Kopcia] z Ch. W. zastawia Małgorzacie ż. Grzegorza ze Stpic [nowom.?] wraz z mężem 1 1 wł. w dwu polach we wsi Jagodne oraz 1 wł. w Zaliwiu obok rz. Kostrzyń na 11 lat w 8 kopach gr posp. (DrohickaZ 1621 r. w Mińsku, fond 1759-2-64);1512 Gotard z Ch. V. zastępuje podsędka na rokach sąd. w Liwie (MK 32, 94);1518 Paweł s. zm. Jana z Suchej darowuje bratu Salomonowi swą część ojcowską i macierzystą w dobrach Sucha, Wólka [Koski], Ch. (MK 32, 92); 1522 książęta maz. wykonując wolę zm. matki ks. Anny przywracają Katarzynie c. Grzegorza z Ch. włas. dóbr Ch. W. (MK 32, 122-2v); 1529 Mikołaj Kopeć z Ch. V. i Jagodnego (DrohickaZ z 1621 r., Mińsk fond 1759-2-64); 1544 Stanisław Suski, syn Salomona z ż. Agnieszką sprzedają działy w dobrach Sucha, Koski i Ch.-W. Wiernierzowi [Wernerowi] Oborskiemu z Kuflewa za 300 kóp gr (MS 4, nr 21622).
5. 1547 Benedykt Izdbieński bp pozn. na prośbę fundatora Aleksego Bojemskiego eryguje par. w Oleksinie i przyłącza do niej wieś Boimie z par. Grębków oraz inne osady, w tym Jagodne i Snidziska! [mylny odczyt; W.] (KnapNot 444-445; Now II, 546-7).
GRALA (1783-1784 Grala, 1786 Grale, XIX w. Grala-Dąbrowizna) 5 km na SSW od Skórca, dziś Grala Dąbrowizna. Prawdop.w średniowieczu obiekt topograficzny, w XVIII w. wieś.
1. [z. liwska]; 1783-1784 par. Niwiska (RegDiec. 767).
3. Włas. szlach. 1783-1784 włas. Dąbrowskiego (RegDiec. 767); XIX w. wieś i folw. z przynależnościami, 630 mr. [21 wł.], w tym lasu 280 mr., zarośli 30 mr., ziemia orna 190 mr. (SG 2, 792).
Uw. Nazwa osady należy do starszej warstwy osadniczej, pochodzi od imienia Grala, znanego już w Polsce średniowiecznej (SSNO II, 195). Prawdop. w średniowieczu był to obiekt topograficzny, pod tą albo inną nazwą, zaliczany do bardzo obszernej parafii Niwiska. Por. AHPMaz (tu nazwa nie odnotowana); Bijak, Nazwy 66.
KAŁUSZYNO PRZYBYSZE (1525 Przibisse, 1538 Caluschino Przibysche) osada zaginiona, mogła leżeć obok Dobrożanów (Wąsów) oraz Witów (AHPMaz. s. 176 odsyłacz).
1. 1476! [1480] distr. liw. (KL nr 236); [Par. Kałuszyn]
3. Włas. szlach. 1476! [1480] ks. Konrad III uwalnia Przybysza Dobrożonowica z C. i jego dział od prac przy zamkach i fortalicjach książ. (KL nr 236); 1525 Przybysze (MK 41, 44); 1538 Stanisław i Jakub ss. zm. Wita Przybysława z C. P. (MS 4, 19416);
1535-1541 (kart. AHPMaz). Nie odnotowana w 1563.
Uw. Nazwa pochodzi od Przybysza Dobrożonowica w 2 poł. XV w.
KĄTY POŁAZIE (1518 Kathy i Polazye, 1539 Kanthy Polazie, 1563 Kąty) osada zaginiona w par. Pniewnik, w pobliżu Czapli.
1. 1518 distr. Lyw. (MK 32, 14); 1563 par. Pniewnik (ŹD 419).
2. 1474 dwie wł. obok granic Czaplskich [z Czapli], zob. p. 3.
3. Włas. szlach. 1474 ks. Konrad daje szl. Sasinowi z Roguszyna za służby 2 wł. lasu Połazie obok 20 wł. jego braci , od granic Czaplskich (MK 5, 178); 1518 Andrzej s. zm. Jakuba z K. i P. sprzedaje swą część w dobrach K. i P. Stanisławowi, Feliksowi, Jakubowi, Wawrzyńcowi, Wojciechowi i Grzegorzowi ss. zm. Jana z Połazia (MK 32, 14); tenże Andrzej z K. i P. kupuje dział w Kozłach i Chrościelach [kam., Dąbrówka] (MK 32, 14); 1539 akt nadania 2 wł. w Połaziu z 8 IX 1474 wydany dla Jana s. zm. Sasina z K. P. (MS 4, nr 6395); akt sprzedaży 4 wł. z 1483 r. wydany Maciejowi i Janowi z innymi oraz Jakubowi i Stanisławowi z braćmi z K. P. (MK 60, 205; MS 4, nr 6438); 1563: 4 wł. szl. bezkm. (ŹD 419). Może część Roguszyna-Decie-Kątów.
ŁOCHOWIEC (1436 Lochowyecz) osada zaginiona, prawdop. nad dolną Ossownicą w pobliżu Jadowa, na obszarze dawnej puszczy książ. o nazwie Łochowiec. Może to późniejsze Dzierżanowo [kam.], znane od 2 poł. XV w., które graniczyło z Jadowem (AHPMaz).
1. 1436 distr. Czirn. prope Lyw (MK 3, 189; w Zakroczymiu); [późniejsza par. Jadowo?]
3. Włas. książ., 1436 szlach. 1436 ks. Bolesław IV daje Andrzejowi z Modzel [ciech./Klukowo] 10 wł. zw. L. koło granic „Jasdowskye” [Jadowskich], z brzegiem rz. Ossownica, z prawem niem. [i czynszem książ. od kmieci] na owe 10 wł. i na jego część ojcowizny w Modzelach w z. ciech. (MK 3, 189).
Uw. O początkach Dzierżanowa brak danych. W 1578 r. Bartłomiej Dzierżanowski płacił tu od 4 wł. szl. bezkm. (ŹD 411), co wskazuje na możliwość, że wieś powstała na nadaniu książ. 10 wł. W 1487 r. były tu powiązania majątkowe z Klukowem (testament; kart. SHGM).
ŁYSAGÓRA? (1425 Lyschagora, 1475 Lyssagora, 1520 Lyszagora, Liszagora) osada zaginiona, leżała w sąsiedztwie Wyrzyków i Noiszewa. Nie odnotowana już w rejestrach poborowych XVI w. (AHPMaz), zapewne zaliczono ją do sąsiedniej osady.
1. 1425 distr. Czirn., akt w Liwie (PP V, nr 74). [Par. Pniewnik lub Czerwonka].
2. 1475: 8 mr. nabytków po wymierzeniu włas. szlachty ze Skarzyna koło granic dąbrowy Wyrzyków i L. w dziedzictwie Nosiszewo (MK 5, 179v).
3. Włas. szlach. 1425 Więcław z Pątek [nowom/Winnica] sprzedaje dziedzictwo L., które kupił od Pomścibora podkom. ciech. [rządcy liw.], Dziersławowi ze [Strzampkowo?] za 40 kóp gr pras. (PP V, nr 74); 1520 do kościoła par. w Pniewniku po erekcji par. należą dzies. z Czapli, Żaboklik, Skarzyna, Wyrzyków i L. (ADP, Ep. 204, 44-45).
Uw. Dość znaczna kwota zapłaty w 1425 r. pozwala sądzić, że była to osada o ok. 10 włókach już częściowo zagospodarowanych; bezpośrednio po sprzedaży L. Więcław kupił 5 wł. w Połaziu (zob.), prawdop. w sąsiedztwie, za 20 kóp gr posp. (PP V nr 75).
Nazwa pochodzi prawdop. od wzgórza pozbawionego drzew, obiektu wyróżniającego się w terenie lesistym (Maz. nazwy ter. 96).
OSTRÓW (1563 Ostrow, 1673 Ostrowek), osada zaginiona w par. Kałuszyn. Nie została zlokalizowana (AHPMaz s. 202).
1. 1563 distr. liw., par. Kałuszyn (ŹD 417).
3. Włas. szlach. 1563: 3 wł. os. (ŹD 417); 1673 par. Kałuszyn (kart. AHPMaz; KnapNot?).
Uw. Może to osada założona po 1549 r. w lesie Ostrów. Zob.
PERKUŁY (1518 Pyerkuly, 1714 Perkuły, 1783-1784 Roguszyno Perkuły, 1783 Orzechowo! Perkulanka). Osada zaginiona, może leżała na wschód od Roguszyna Starego. Nie oznaczona na AHPMaz, nie odnotowana w rejestrach poborowych XVI w.
1. [distr. liw., par. Pniewnik]; 1783-1784 par. Pniewnik (RegDiec. 634).
2. 1783 Orzechowo! [Roguszyno] Perkulanka na N od gościńca Liw-Czaple-Roguszyn Stary-Pniewnik (Mapa woj. maz. Perthéesa, lokalizacja nieprecyzyjna).
3. Włas. szlach. 1518 wg zeznań starych parafian wsie Roguszyno i P. należały do par. Pniewnik od czasów dawnej fundacji kościoła w Pniewniku [ok. 1457] (PT 1, 332v); 1531 Piotr Perkuła Roguski (Kronika Świętochowskich, inf. M. Roguskiego); 1714 dobra P. (rkps ks. Proboszcza Jana Woronicza, inf. M. Roguskiego); 1783-1784 Roguszyno P. par. Pniewnik, 5 działów włas. (RegDiec. 634).
Uw. Perkulanka znana 1783 to może karczma przy gościńcu, związana przestrzennie z wsią lub położona nieco dalej od osady Perkuły.
POŁAZIE OSIEK (1452 Polazye Osssyek) zaginiona osada na wschód od Pniewnika.
1. 1452 distr. warsz. prope Lyw (MK 4, 8v); [od 1457 par. Pniewnik].
2. 1477 20 wł. lasu P. zaczynając od granicy działu kupionego od zm. [Macieja] Osieckiego, obok granicy Pniewnika, nad rz. Wartopnik, koło Lisich Jam inaczej Jaźwin, między Korytnicą i Rabianami (MK 5, 182 bv).
3. Włas. szlach. 1452 ks. Bolesław IV sprzedaje Maciejowi, s. Jana z Osieka [nowom/Gołymin] 20 wł. lasu P. koło granic Roguszyna i Pniewnika za 20 kóp gr i daje mu pr. niem. z czynszem książ. po 8 gr pras. z wł. os. (MK 4, 8v); 1477 zob. p. 2; ks. Konrad sprzedaje 20 wł. obok działu Osieckiego szlachcie z Kątów (MK 5, 182 bv); 1519 zeznanie sąsiadów, że zm. Maciej Osiecki posiadał 20 wł. i był parafianinem w kośc. w Pniewniku, gdzie go pochowano; sprzedał część swoich dóbr szlachcie z Wielądek (par. Korytnica), inną część szlachcie z Roguszyna (par. Pniewnik) (Ep. 204, 9).
Uw. Może to późniejszy Roguszyn Nowy 1563 r., liczył 21 wł. szl. bezkm. (ŹD 419).
PRZEKORY (1574 Przekory) w dobrach Wierzbno w z. liwskiej? AHPMaz brak w ziemi liwskiej, może osada P. w pow. kam. albo w z. czer. Zob. AHPMaz indeks s. 208.
1. 1574 z. liw. (MS 6 nr 274); par.?
3. Włas. szlach. 1574 zapis Doroty z Ojrzanowa wojewodziny krak. na dobrach Wierzbno, P., Zimna Woda, Janówek, Wyględówko i Jaworek w z. liw. (MS 6 nr 274).
Uw. Prawdop. zapis niedokładny, objął osadę Przekory spoza ziemi liwskiej.
RUDA (1547 Ruda) osada zaginiona w par. Oleksin, nie odnotowana w AHPMaz. Inna niż Ruda Jagiełka, młyn w tej parafii, wym. odrębnie w składzie osad parafii.
1. 1547 par. Oleksin (KnapNot 445).
2. 1547 gościniec [via publica] idzie z Boimia [przez Oleksin wzdłuż fragmentu rz. Kostrzyń] do R. [prawdop. w kierunku Łukowa] (KnapNot 444).
3. Włas. szlach. 1547 Benedykt Izdbieński bp pozn. na prośbę fundatora Aleksego Bojemskiego eryguje par. w Oleksinie i przyłącza do niej wieś Boimie z par. Grębków oraz nowe wsie, w tym R. (KnapNot 444-445; Now II, 546-7).
RUDA JAGIEŁKA (1547 Podrudzie cum molendino Ruda Jagielka) osada zaginiona, mogła leżeć obok Choszczy nad jednym z cieków w dorzeczu rz. Kostrzyń (AHPMaz).
1. [distr. liw.] 2 poł. XVI w. par. Oleksin (AHPMaz, s. 155 Choszcze, identyfikowane z R. J.)
3, 5. Włas. szlach.1547 Benedykt Izdbieński bp pozn. na prośbę fundatora Aleksego Bojemskiego eryguje par. w Oleksinie i przyłącza do niej wieś Boimie z par. Grębków oraz nowe osady, w tym Choszczno, Podrudzie z młynem R. J. (KnapNot 444-445; Now II, 546-547).
RUSZNA (1540, 1541 Ruszna; 1578 Rusne, 1667 Rusno), osada zaginiona, wg AHPMaz osada niezlokalizowana w par. Kałuszyn. Nazwa zachowała się jako nazwa polna na N od Kałuszyna (inf. doktorów Krawczaka i Nowika).
1. 1540 distr. liw. (RP); 1563 par. Kałuszyn (ŹD 417).
3. Włas. szl. 1540, 1541 R. (kart. AHPMaz); 1563: 6 wł. os. (ŹD 417); 1578, 1667 R. (kart. AHPMaz); 1667 wieś Rusno w par. Kałuszyn (KnapNot 185).
Uw. Nazwę tę Urszula Bijak rekonstruuje jako Rusna i wyprowadza od przymiotnika rusy – rudawożółty (Bijak, Nazwy 178-9).
SIEDLISKA (1464 Syedlyska, Szedlyska) osada zaginiona w dawnej ziemi liwskiej lub na jej pograniczu.
1. [distr. liw.?]; [par. Pniewnik?]
3. Włas. szlach. [ok. 1457] dziedzictwo S. włas. Macieja [z Rożana, Tarnowa], kanclerza książ., potem pana Bartłomieja [z?] (zob. p. 5); 1464 Bartłomiej z S. poręczyciel Ninoty z Rybna [kam.] dla Jana z Obrębu [kam./Niegowo] (TymProc s. 258, przyp. 182 wg Liwska 1, 57).
5. 1464 Jan pl. w Pniewniku w procesie przeciw Jakubowi pl. w Kamieńcu [dziś Kamieńczyk] twierdzi, że dzies. z S. włas. Macieja kanclerza należała do kośc. w Pniewniku od czasu erekcji par. [1457]; przed 1464 kupił ją Bartłomiej [z ?]. W ramach ugody obu plebanów pl. w Kamieńcu zatrzymuje kolędę i denar św. Piotra, a dzies. z S. będzie naprzemienna, co drugi rok dla jednego kościoła. Bartłomiej i jego kmiecie mają pr. wyboru kościoła, do którego będą uczęszczać (Ep 9, 131v).
Uw. Maciej kanclerz był także właśc. większej części włości Pniewnik i fundatorem kośc. w Pniewniku, zatem jako właśc. S. związał tę osadę z kośc. w Pniewniku. Także zapis o Bartłomieju z S. został wprowadzony do księgi ziemi liwskiej, co przemawia za przynależnością osady do tej ziemi. Jest prawdop., że osada powstała na obszarze włości Pniewnik, na który wcześniej rozciągała się władza pl. w Kamieńcu, par. książ. fundowanej wcześniej od Pniewnika. Stąd kośc. w Kamieńcu zatrzymał w ugodzie pr. do kolędy i denara św. Piotra. Nazwa Siedliska nie jest później znana na tym obszarze, zapewne osada zmieniła miano. Nazwa ta była na Mazowszu XV-XVI w. określeniem terenowym, oznaczającym gospodarstwa z zabudowaniami, także parcele przeznaczone pod budowę budynku mieszkalnego (dworu lub domu/chaty). Zob. Maz. nazwy ter.156-157. W osadzie tej byli już kmiecie zobowiązani do oddawania dzies., a zatem lokacja wsi z pr. do czasowej wolnizny od świadczeń na wykarczowanie gruntów rolnych już została zrealizowana.
SZCZUROWO (1535 Szczurowo, 1663 Szczurów, 1673 Szczurowo) osada zaginiona w dawnej par. Kałuszyn, nie zlokalizowana (AHPMaz s. 223). Może późniejsze Skrzeki.
1. 1535 Sz. distr. liw. (RP); 1563 distr. liw., par. Kałuszyn (ŹD 417).
3. Włas. szlach. 1535 Sz. (kart. AHPMaz); 1563: 3 wł. szl. bezkm. (ŹD 417); także młyn (kart. AHPMaz); 1663, 1673 (dane w kart. AHPMaz); potem nazwa nieznana. W rej. poboru 1563 r. nazwa Sz. została zapisana po wsi Goździec i przed wsią Kruki, obu osadach drobnej szlachty, zatem mogła leżeć w ich pobliżu (ŹD 417). W XVIII w. jest tu znana osada Skrzeki, także włas. drobnej szlachty, jak Kruki, Zbroszki (RegDiec. 764). W końcu XIX w. folw. Skrzeki miał 370 mr. [ponad 12 wł.], a także młyn (SG 10, 723). Poświadczony młyn oraz przynależność Skrzeków w XVIII w. do drobnej szlachty przemawiają za tą identyfikacją. Skrzeki graniczą ze Zbroszkami i Gojściem (Mapa pow. węgrowskiego z 1951 r.), co także przemawia za identyfikacją.
Uw. Nazwa Szczurowo mogła tu być przyniesiona przez Zbrosława ze Szczurowa, który otrzymał tu w 1474 r. od ks. Konrada III przyw. na 10 wł. w dobrach Goździec i założył osadę Goździec Zbroszki.
TARNOWO (1563 Tarnowo, 1578 Tarnowko) osada zaginiona w par. Pniewnik lub Czerwonka (AHPMaz s. 226).
1. 1563 distr. liw., par. Pniewnik (ŹD 419).
3. Włas. szlach. 1563: 1 wł. os. szlachty mającej kmieci oraz 2 wł. szl. bezkm. (ŹD 419); 1578: 1 wł. os. (kart. AHPMaz); 1566 Piotr Żegrowski h. własnego (Trzy liście) opłaca pobór z T. w z. liw. (Wittyg s. 378; może tu idzie o Piotra Żebrowskiego, wywodzącego się z Żebrowskich h. Półkozic w pobliskiej par. Kałuszyn).
Uw. Nazwa osady pochodzi od rzeczownika tarn – cierń, wskazuje na zarośla cierniste, była pocz. nazwą terenową (Bijak, Nazwy 206). Była to mała osada, która zanikła lub zmieniła nazwę.
ZAWADY (1471 predium Zauadi), folwark książ., zaginiony., prawdop. późniejsze Wójty k. Jadowa lub Zawady, folw. książ. pod Liwem.
1. 1471 distr. liw. (Iura I, nr 126).
3. Włas. książ. 1471 ks. Konrad III w podziale z braćmi otrzymuje w z. liwskiej m. in. „predium Zauadi cum suis nemoribus”, jednak odstępując Bolesławowi V dobra książ. Jadowo w pow. kamienieckim: „villa Jadowo cum nemoribus et mellificiis, quae antea ad Liw pertinebant” (Iura I, nr 126). Można przyjąć, że dawna puszcza książ. w rejonie Jadowa związana dot. z zamkiem i starostwem liwskim została podzielona, prawdop. wzdłuż biegu Osownicy, dopływu Liwca, która stanowiła granicę ziemi liwskiej i pow. kamienieckiego z. nurskiej. Zawady, folwark książ. w rejonie Jadowa, ale na prawym brzegu Osownicy lub folwark książ. tej nazwy pod Liwem stał się nowym ośrodkiem lasów książ. w północnej części z. liwskiej, na N od książ. Puszczy Koryckiej z ośrodkiem w Korytnicy. Jest prawdopodobne, że folwark ten miał mało ról, a stał się na krótko magazynem daniny miodowej i innej z lasów książ. Po inkorporacji Mazowsza do Korony przeniesiono na prawy brzeg Ossownicy dotychczasowych wójtów jadowskich, aby pozyskać ich grunty na folwark król. w Jadowie. Nowa osada w 1535 r. została określona jako Zastruże w przyw. król. dla owych wójtów, ale w lustracji 1565 r., została określona jako Zawady: „zową tamtę posesyją Zawadi” (LMaz 2, s. 158). Utarła się tu nowa nazwa Wójty. Identyfikacja z Zawadami-Morzyno pod Liwem jako wsią król. o lokalizacji przybliżonej, przyjęta w opracowaniu zespołowym dla Mazowsza drugiej połowy XVI w. (AHPMaz, mapa i indeks, s. 241), jest trafna dla XVI w., budzi jednak wątpliwości dla XV w. z uwagi na kompleks lasów książ. przynależny bezspornie do tej osady w 1471 r.
Materiały do słownika historyczno-geograficznego ziemi liwskiej w średniowieczu i w XVI wieku autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.