Udostępnione tu zestawienie zborów protestanckich w Rzeczypospolitej czynnych w XVI-XVIII stuleciu zostało sporządzone przez Zespół Historii Kultury Staropolskiej Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2002-2006 kierowany przez prof. Urszulę Augustyniak, a pomysłodawcą i koordynatorem był dr Marek Janicki (rekordy oznaczone MJ). Poszczególne ziemie Rzeczypospolitej opracowali byli i obecni członkowie Zespołu:

• Małopolskę: Agnieszka Kuś (AK), dr Rafał Jaworski (RJ) i dr Marek Janicki (lata 2002-2003); rekordy przejrzała, uzupełniła i poprawiła Anna Wilanek-Kińska (2005-2006);
• Wielkopolskę (od początku): Krzysztof Kubik (KK) i Maciej Próba (MP) (2004-2006);
• Litwę (od poczatku): Anna Szacoń (ASZ) (2004-2006)

Modernizacji pierwotnego projektu dokonali Maciej Ptaszyński, który od 2005 r. jest koordynatorem i projektodawcą drugiego etapu prac badawczych, oraz Dominik Purchała.
Zestawienie stanowi wstęp do dalszych prac i do przygotowywanej bazy danych, w której zostaną ujęte nie tylko organizacje zborowe, lecz także duchowni protestanccy. Autorzy mają jednak nadzieję, że już w obecnym stanie może być ono pomocne dla osób zajmujących się tą problematyką i że dzięki udostępnieniu materiału w Internecie będzie można usunąć nieuniknione błędy i niedokładności.
Podstawę zestawienia stanowiły:

• Henryk Merczyng, Zbory i senatorowie protestanccy w dawnej Rzeczypospolitej. Z mapą Dawnej Polski pod względem kościelnym ewangelickim, Warszawa 1905 (M)
• Continuatio Historiae Ecclesiasticae Slavoniae Reformata ab Anno MDCL ad Annom MDCXCVI, editae ab Andrea Wengerscio, continenstis res memorabiles ad annum Christi dictum, praeseritim in Magno Ducatu Lithuaniae, que Historia a Wengerscio anno MDCL finita, typis impressa est Amstelodami apud Janssonio-Waesbergios anno MDCLXXIX, ast continuatio haec complecitur historiam ecclesiae reformatae lithuanicae solum uti dictum, [w:] H. Barycz, Obraz historyczny kalwinizmu na Litwie 1650-1696, “Reformacja w Polsce”, IV, 1926, 13-16, s. 213-214 (CHESR)
• Rejestr zborów, szkół i księży in Magno Ducatu Lithuaniae anno 1748, [w:] S. Tworek, Z zagadnień liczebności zborów kalwińskich na Litwie, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, XVII, 1972, s. 213-214 (ST.Rej)
• Józef Łukaszewicz, Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, t. 1, Poznań 1842 (JŁ t.1)
• Józef Łukaszewicz, Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, t.2, Poznań 1843 (JŁ)
• Józef Łukaszewicz, O kościołach Braci Czeskich w dawnej Wielkiejpolsce, Poznań 1835 (Ł)
• Eduard Kneifel, Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Neuendettelsau b.d. (K)
• Jolanta Dworzaczkowa, Bracia czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, Warszawa 1997 (D)
• Wojciech Kriegseisen, Ewangelicy polscy i litewscy w epoce saskiej (1696-1763) Sytuacja prawna, organizacja i stosunki międzywyznaniowe, Warszawa 1996 (WK)
• Protokoły obrad synodów prowincjonalnych wileńskich z lat 1611-1686, AGAD, Archiwum Radziwiłłów, dz. VIII, nr 713 (AR VIII 713)

Wszelkie uwagi i uzupełnienia z podaniem źródła informacji prosimy kierować na adres: m.ptaszynski@uw.edu.pl.
Zestawienie zborów protestanckich w Rzeczypospolitej czynnych w XVI-XVIII (baza danych MS Access – plik .mdb)

Maciej Ptaszyński

---